Biografie Wagner, Emiel
Wagner wordt op 7 september 1889 in Winschoten geboren als George Emile Wagner. Al heel jong wil hij niets liever dan kunstschilder worden. Zijn vader wil echter dat hij zijn akte tekenen in Groningen gaat halen, want kunstschilder zijn betekent meestal armoe. Maar Emiel gaat zijn eigen weg en vlucht naar Indië waar hij bij een fotograaf gaat werken om aan de kost te komen. Terug uit Indië gaat hij in Amsterdam wonen, waar hij zijn vrouw Henriëtte Maria Verbeek leert kennen. Tijdens zijn verblijf in Amsterdam heeft Wagner les gehad van Jacob Israels.
Na Amsterdam volgt een periode van vele omzwervingen; achtereenvolgens verblijft het gezin Wagner in Haarlem, Limburg, Den Haag, Mechelen (Limburg), Den Haag en Wittem (Limburg). Wagner is een opvallende verschijning en omdat hij in die tijd een sikje heeft, houden mijnwerkers in Limburg hem regelmatig voor de gek door als geiten te gaan mekkeren als hij voorbij fietst. Na Wittem vestigt het gezin Wagner zich voor een wat langere periode weer in Den Haag. Als het gezin vervolgens naar Voorburg verhuist, begint in 1929 Wagners relatie met Philips. Het hierbij afgebeelde etalagekarton met het meisje met een huisje onder haar arm maakt Wagner terwijl hij nog in Voorburg woont. Begin augustus 1929 verhuist Wagner met vrouw en negen kinderen naar Eindhoven en vestigt zich in een vrijstaand huis met een grote tuin aan de Frederiklaan. Naast het etalagekarton maakt Wagner voor de actie "Uw huis vol licht" diverse ontwerpen. Een zo'n ontwerp is voor een keukenarmatuur die de pottekijker werd genoemd. Dankzij deze armatuur kon moeder de vrouw gemakkelijk vaststellen of het eten al gaar was.
Na slechts enkele maanden bij Philips gewerkt te hebben verlaat Wagner in november 1929 het bedrijf al weer. Zijn dochter Emilie Wagner, die toen 12 jaar oud was, ziet de reden van zijn vertrek als volgt:
Dat hij er zo kort is geweest, komt, denk ik, door de gebondenheid, alhoewel hij toch kon blijven schilderen en zelfs ook portretten gemaakt heeft. Maar hij was verplicht zijn kinderen ook bij Philips te laten werken. Je werd dan wel opgeleid door Philips, hetzij voor kantoor, fabriek of andere specialiteiten. Ik denk nu, dat hij daartegen opzag, omdat hij ook dan gebonden zou zijn. Onbegrijpelijk kortzichtig. Maar enfin, zo was hij nu helemaal. Echt ontslagen is hij geloof ik niet. Zij hadden een hoge dunk van hem en hadden hem graag willen houden. Maar mijn vader kon ook niet zo goed zijn mond houden, als hij bijvoorbeeld iets ontdekte wat tegen de regels was.
Uit deze ontboezemingen wordt duidelijk dat Wagner geen gemakkelijk persoon was en zich hoe dan ook niet wilde laten binden. Het liefst schilderde hij als vrij kunstenaar portretten; zijn reclamewerk deed hij puur om den brode.
Vanuit Eindhoven vertrekt het gezin Wagner naar Nijmegen en maakt daar een zeer moeilijk jaar door. Toch komt Emiel weer in de reclame terecht (o.a. voor schoenen). Daarna krijgt hij veel opdrachten voor schilderijen, vooral portretten en stillevens. Zijn opdrachtgevers zijn ondermeer de familie Jürgens (van de margarine), Hunnink (van de worsten) en Pierson (de bankier). Hij krijgt ook opdracht voor het maken van een kruiswegstatie, maar dit werk kan niet worden afgemaakt omdat de pastoor weigert om alvast een voorschot te geven voor de staties die klaar zijn. De pastoor had er geen begrip voor dat het gezin Wagner (inmiddels bestaande uit elf kinderen) ook moest leven. Voor Emiel is het niet kunnen voltooien van de opdracht natuurlijk een grote tegenslag. In de tijd dat Wagner in Nijmegen verblijft, maakt hij ook nog enkele glas-in-loodramen voor de H. Stefanuskerk aan de Daalseweg in Nijmegen. En voor een kerk aan het Kronenburgerpark maakt hij een muurschildering met een afbeelding van de H. Franciscus met de vogels .
Na Nijmegen komt het gezin Wagner in Velp terecht. Daar komt hij aan het eind van de jaren dertig in contact met een zekere mijnheer Terwindt, een steenfabrikant. Er worden ideeën ontwikkeld om een expositie te gaan houden. Als lid van de Haagsche Kunstkring was Wagner inmiddels hiervoor al benaderd en had hij ruimte aangeboden gekregen. Terwindt helpt hem door schilderijen van hem af te nemen en daarvoor in ruil Emiel wekelijks een bedrag te betalen, zodat het gezin in ieder geval kan leven. Maar het hele project gaat ineens niet meer door. Misschien dat de naderende oorlog er iets mee te maken heeft gehad .
Na een poosje in Den Haag te hebben gewoond, vestigt Wagner zich in Utrecht. Hij heeft inmiddels honderden portretten geschilderd zonder ook maar enigszins in de publiciteit te komen. Dit verandert echter in het najaar van 1955. Wagner - dan 66 jaar oud - heeft al enkele jaren niet meer geschilderd en met zijn artistieke carrière afgerekend, als hij benaderd wordt door geestelijken van de Dekenale Kerk in de Lange Nieuwstraat te Utrecht om een portret van Kardinaal de Jong te schilderen. Deze kardinaal die door zijn verzet tegen de Duitse bezetters een nationaal figuur was geworden, was op 8 september 1955 op bijna 70-jarige leeftijd overleden. Wagner aanvaardt de opdracht en begint - in het begin nog wat onwennig - weer te schilderen. Na drie maanden is het schilderij klaar. Iedereen die de kardinaal gekend heeft, is tevreden over het resultaat. "Ja, zo was hij", zei men "zacht, moedig en nederig." Door het succes aangemoedigd neemt Wagner palet en penseel weer op en gaat verder met schilderen. Negen jaar later, op 16 oktober 1964, overlijdt Wagner op 75-jarige leeftijd te Utrecht.
Signatuur:
Bronnen:
- De Volkskrant, 1 maart 1956.
- Schrijven van E.H. Blom-Wagner d.d. 24 augustus 1995 aan de auteur.
Voor meer werk van Emiel Wagner klik hier.